آزمایش سازگاری ارقام تاج‌باز صنوبر جهت معرفی مناسبترین آنها به بخش اجراء در سنندج (مرحله اول)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان کردستان

2 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع کشور

چکیده

 این آزمایش با تعداد 10 کلن صنوبر تاج‌باز (گزینش شده از میان 28 کلن) در اراضی حاشیه رودخانه قشلاق سنندج به مدت 5 سال  (1385- 1380) اجراءگردید. از هر کلن 75  اصله نهال با فاصله 44 متر در قالب طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار کشت گردید. هر کرت آزمایشی مربع شکل و شامل 25 اصله نهال به صورت 55 بود که 9 اصله میانی به عنوان پایه‌های اصلی آماربرداری و بقیه به عنوان حاشیه در نظر گرفته شد. خصوصیات فنولوژیکی کلن‌ها با بازدید منظم و همزمان برای کلن‌ها ثبت و برخی خصوصیات کیفی از جمله شادابی عمومی، آلودگی به آفات، وضعیت تنه درختان در طی رشد در هر سال ارزیابی گردید. اندازه‌گیری رشد قطری و ارتفاعی درختان هر سال در آذرماه پس از خزان کامل از 9 پایه اصلی در هرکرت انجام و میانگین آن به عنوان ارزش کرت در تکرار و تیمار مربوطه منظور و براساس آنها رویش حجمی تراکمی کلن‌ها نیز محاسبه گردید. به‌علاوه در شهریور ماه سال 1384 صفات سطح و وزن خشک برگ (با برداشت 20 برگ از هر درخت) و قطر تاج درخت در درختان اصلی هر کرت اندازه‌گیری و ثبت گردید. نتایج نشان داد که کلن‌های صنوبر از سال سوم به بعد رشد سریع را به‌صورت تصاعدی با زمان شروع نمودند. میانگین صفات قطر تنه، ارتفاع ورویش حجمی تراکمی کلن‌ها در پایان آزمایش به‌ترتیب 7/14سانتیمتر، 88/9 متر و 093/0 متر مکعب در هر پایه بود. تجزیه واریانس نشان داد که کلن‌های صنوبر در این آزمایش از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی و در تمام سالها اختلافات معنی‌داری را در سطح احتمال01/0 p≤ نشان دادند. نتیجه مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در ارقام با آزمون دانکن (01/0 p≤) نشان داد که در پایان سال پنجم (1384) سه رقمP.d.63/2، P.e.561/41 و P.d.63/1 به‌ترتیب با میانگین قطر برابر سینه 5/18، 9/16 و 6/16 سانتیمتر، ارتفاع 11/12، 77/10 و 95/10 متر و رویش حجمی تراکمی 1612/0 ، 1241/0 و1220/0 مترمکعب و میانگین رویش حجمی متوسط سالانه 0429/0، 03101/0و 03050/0 مترمکعب در سال در هر درخت و میانگین رویش حجمی سالانه در هر هکتار برابر 18/25 ، 38/19 و 06/19 مترمکعب در سال در هکتار  با قطر تاج حدود 9/3- 68/3 متر، با وضعیت شادابی عمومی خوب تا عالی، میزان آلودگی به آفات بسیار کم و تنه به طور عمده صاف و بدون شاخه به عنوان کلن‌های سازگارتر، برتر از لحاظ تولید چوب و مناسبتر برای کشت در شرایط مشابه سنندج در استان کردستان تا این مرحله معرفی می‌گردد. میانگین عملکرد چوب 3 کلن  برتر معرفی شده 5/1تا 2 برابر میانگین کل عملکرد چوب ارقام مورد آزمایش و 5 تا 7 برابرعملکرد چوب گونه کبوده به عنوان شاهد در این آزمایش بود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compatibility experiment of 10 poplar clones for introducing of most suitable clones to executive unit in Kurdistan province

نویسندگان [English]

  • Bayazid Yousefi 1
  • Ali Reza Modir-Rahmati 2
1 Member of Scientific Board, Research Center of Agricultural and Natural Resources of Kurdistan province
2 Member of Scientific Board, Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

In this trial 10 poplar clones (Populus deltoids with 8 clones, P. euramericana 561/41 and P.alba as control) were studied on marsher land of Geshlagh river at Sanandaj during 2001-2005. Planting of cuttings were accomplished in early March of 2000 and transplanting of saplings were conducted in late March of 2000 in spacement of 4×4 m based on randomized complete block design (RCBD) with 3 replications. Each plot contained 25 saplings that were planted as 5×5 (9 saplings as main and 16 as buffer). Some of morphological, phenological and qualitative characteristics were measured every year. Results showed that diameter at breast height (dbh), height (h) and cumulative volume (cv) at end of trial was 14.7cm, 9/88 m and 0.0931 m³, respectively. Analysis of variance showed significant differences at p≤0.01among Poplar clones for all studied factors. This provides a very suitable background for selection of superior varieties. Duncan test for Poplar clones showed that clones of P.d. 63/2, P.e. 561/41and P.d. 63/1 with diameter of 18.1, 16.99 and 16.6cm, height of 12.11, 10.77and 10.95 m, cv 0.1612, 0.1214 and 0.1220 m³ per tree, average of annual volume increment with 0.04029 ,0.03101 and 0.03050 m³/y for each tree and mean annual volume increment per hectare of 25.18, 19.38 and 19.06 m³/y/ha, respectively, were superior clones among studied clones until this stage. Superior clones had crown diameter (CD) about 3.68 -3.9 m, good vitality, mainly safe from a contamination by pests and clear trunks. The wood production of superior clones was 1.5-2 times more than total average and 5-7 more than the standard clone (P.alba saghez).
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • compatibility experiment
  • poplar (Populus spp.)
  • volume increment
  • Sanandaj
- اسدی، ف. و باقری، ر.، 1378. بررسی تغییرات سطح صنوبرکاریها با استفاده از عکسهای هوائی و پیمایش زمینی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 3: 108-89.
-  بزرگمهر، ع.، مدیررحمتی، ع.، قاسمی، ر. و عابدی، خ.، 1381. جمع‌آوری و بررسی ارقام بومی و غیربومی صنوبر در شمال خراسان ـ بجنورد.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 8: 158-125.
 - بی‌نام.، 1380. نگاهی گذرا به وضعیت تأمین چوب در استانهای غربی کشور. شرکت صنایع کاغذ غرب (جزوه کارخانه). 10 صفحه.
 - قاسمی، ر.، 1378. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی سازگاری کلن‌های مناسب در منطقه کرج. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور. 69صفحه.
- قصریانی، ف.، همتی، ا. و معروفی، ح.، 1377، گزارش نهائی طرح تحقیقاتی بررسی مشخصات کلن‌های صنوبر در خزانه آزمایشی (جمع‌آوری ارقام صنوبر و ایجاد خزانه سلکسیون).  مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع . 95 صفحه.
- کریمی، غ.، 1379. نتایج مقدماتی طرح پوپولتوم مقایسه‌ای در گیلان. اولین گردهمائی جنگلکاری با گونه‌های سریع‌الرشد در شمال کشور، ساری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران.
- لطفیان، ح.، 1363. گزارش نهائی طرحهای تحقیقاتی صنوبر، مجموعه مقالات سمینار اهمیت صنوبر. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 45.
- مدیر رحمتی، ع. ، همتی، ا. و قاسمی، ر.، 1376. بررسی مشخصات کلن‌های صنوبر درخزانه‌های آزمایشی. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها ومراتع  شماره 177، 142 صفحه.
- همتی، ا.، و مدیررحمتی، ع.، 1381. نتایج آزمایش سازگاری ارقام پرمحصول صنوبر در صنایع کاغذ غرب کرمانشاه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 8: 81-59.
- یوسفی، ب.، 1376.  بررسی برخی صفات مؤثر در رشد و همبستگی نهالهای یکساله 32 کلن صنوبر. پژوهش و سازندگی، 34 : 23-18.
- یوسفی، ب.، و مدیر رحمتی ،ع.،1383 (الف). ارزیابی و گروه ‌بندی 48 کلن صنوبر با استفاده از خصوصیات برگ و عملکرد چوب. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 12(1): 108-79.
- یوسفی، ب. و مدیر رحمتی، ع.، 1383 (ب). بررسی رفتار رشد ارتفاعی کلن‌های صنوبر در کردستان. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. فصلنامه پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران. 12(4): 555-533.
- Basimevi, Y., 1988. National Poplar Commission of Turkey. 55p.
- Eckenwalder, J.E., 1996. Systematic and evolution of  Populus. In: Stettler, R.F. (e.d.), Biology Populus and it’s implication for management and conservation. Parti, chapter 1: 7-32.
- Froehlich, H., 1973. Zuchtung, Anbau und Leistung der Papeln (Mitt. der Hess. Landesforstv.) Band 10, 267p.
- Shiji, W., 1988. A brief introduction to study on the technique for Poplar. IPC, B. China 5-7 Sept. 1988, 31p.
- Toplu, F., 1999. Variation in juvenile traits of Black Poplar (P.nigra) clones in Southeast Turkey. International Poplar Symposium-IUFRO 13-17 sept.1999 Orleans, France.
- Weisgerber, H., 1989. Current findings in Poplar breeding (Meeting of IUFRO working) S2. O2. 10, 91-107.