بررسی رشد و تولید 10 کلن صنوبر از دورگ طبیعی در کرج

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 استادیار پژوهش، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

مرحله اول اجرای این تحقیق تهیه نهال از بذرهایی بود که به‌طور طبیعی از پایه مادری کلن P.deltoides 69/55 بدست آمده بودند که یک رقم پُرمحصول و سازگار برای استانهای گیلان و مازندران می‌باشد. از میان تعداد زیادی نهال دورگ، 254 اصله نهال انتخاب و در خزانه تحقیقاتی پس از سه سال بررسی و آزمایش، 10 کلن دورگ برتر این مجموعه برای آزمایش‌های بعدی تعیین و به آنها شماره‌های 1/63 تا 10/63 داده شد. معیار انتخاب این کلن‌ها رشد ارتفاعی، قطری و مقاوم بودن به آفات بود. در مرحله دوم، بررسی‌های نهایی و انتخاب ارقام پُرمحصول در مقایسه با رقم معرفی شده پایه مادری (P.deltoids 69/55) در ایستگاه‌های تحقیقات البرز کرج، گیلان، کرمانشاه، چهارمحال و بختیاری و کردستان به اجرا درآمد. از سال 1377 از کلن‌های P.d. 63/1 تا P.d. 63/10 به تعداد کافی قلمه تهیه و در خزانه تحقیقاتی کرج کشت شد. در پایان سال 1378 از بین تعداد زیادی نهال از هر کلن تعداد 75 اصله نهال که از نظر ارتفاع تقریباً یکنواخت بودند انتخاب و در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و با فاصله 4×4 متر همراه با کلن شاهد P.deltoids 69/55 کاشته شدند.اندازه‌گیری‌های رشد ارتفاعی تا دقت سانتی‌متر و قطری تا دقت میلی‌متر همه ساله پس از پایان دوره رویش سالیانه انجام شده و نیز جنسیت (نر و ماده بودن) کلن‌ها مشخص و مدت زمان دوره رویش سالیانه هم با شرایط آب و هوایی منطقه تعیین گردید. تحلیل داده‌ها براساس تجزیه واریانس دوطرفه و با استفاده از نرم‌افزار SAS انجام شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که از بین 10 کلن دورگ، چهار کلن پایه نر بوده و 5 کلن پایه ماده، در حالی‌که یک کلن تا پایان دوره تحقیق گل نداد. نتایج تجزیه واریانس رویش متوسط حجمی، اختلاف معنی‌داری را در سطح 5% میان کلن‌های دورگ نشان داد. همچنین نتایج آزمون مقایسه میانگین‌ها نشان داد که از میان 10 کلن دورگ، کلن شماره P. deltoids 63/1 با 9/23 مترمکعب در هکتار و در سال بیشترین و کلن P.deltoids 63/6 با 17/9 مترمکعب در هکتار و در سال کمترین تولید حجمی را داشته‌اند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation on growth and yield of ten half-sib hybrid Poplar clones in Karadj

نویسندگان [English]

  • Ahmad Hemati 1
  • Ali Reza Modir Rahmati 2
  • Rafatollah Ghasemi 1
  • Farhad Asadi 3
1 Senior research expert, Research Institute of Forests and Rangelands
2 Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
3 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands
چکیده [English]

The research project consisted of two phases. At first phase, the required seedlings were propagated from seeds produced naturally on clonal material stock of P.deltoides 69.55, which is a fast growing clone for Guilan and Mazandaran provinces of Iran. Among the propagated seedlings, 254 individuals were selected and planted at a research nursery. After three years study and evaluation program, 10 samples from the nursery were selected for further trials and 10 numbers were allocated for the samples (P.d. 63.1-P.d. 63.10). Height and diameter growth and resistance to pests characteristics were used to select the samples. At the second phase, final investigation and selection of more productive clones in comparison to the material stock, was made at experimental Stations of Alborz (Karadj city), Guilan, Kermanshah, Chaharmahal va Bakhtiary and Kurdistan provinces. In 1998 cuttings were made as more as possible from clones of 63.1 to 63.10 and then planted at Karadj nursery. At the end of 1999, 75 rooted cuttings were selected from each clone (similar height) and planted under the statistical design of randomized complete blocks, with three replications, 4m×4m spacing. Besides, cuttings of P.deltides 69.55 were planted as control treatment. The annual measurements consisted of determination of sexuality, height and diameter growth, annual increment and climate records. The statistical analysis was made, using SAS software. Results showed that among the 10 clones, four clones were male, five clones were female, one clone did not produce flower yet. P.deltoides 63.10 was the most productive clone (23.9 m3/ha/y) whereas the control clone (P.deltoides 69.55) produced about 17.4 m³/ha/y wood.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poplar
  • half-sib hybrid
  • wood production
  • phenology
  • Karadj
- امانی، م.، 1386. محیط‌های کشت صنوبر (شناخت، کاشت، داشت، برداشت و مصارف) (ترجمه). ناشر: راه سبحان، 280 صفحه.
- ضیایی ضیابری، ف. و گرجی‌بحری، ی.، 1375. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی آزمایش فاصله‌ای 10 کلن صنوبر دورگه اروپا- امریکایی در ایستگاه تحقیقات خوشامیان (غرب مازندران- نوشهر). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. 31 صفحه.
- قاسمی، ر. و مدیر رحمتی، ع.، 1383. آزمایش سازگاری و بررسی میزان تولید چوب کلن‌های مختلف صنوبر (تاج باز) در منطقه کرج. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 12 (2): 250-221.
- قرآنی، م.، 1367. بررسی سازگاری میزان تولید ارقام مختلف صنوبر در اراضی شرکت سهامی جنگل شفارود گیلان. انتشارات شرکت شفارود، فصلنامه جنگل، شماره 10، 51 صفحه.
- لطفیان، ح.، 1364. گزارش نهایی طرحهای تحقیقاتی صنوبر. مجموعه مقالات سمینار اهمیت صنوبر، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، نشریه شماره 45: 117-50.
- میردامادی، ا.، 1348. خزانه‌های آزمایشی صنوبر. انتشارات سازمان جنگلها و مراتع، 140 صفحه.
- نوری، ف.، مدیر رحمتی، ع. و همتی، ا.، 1385. بررسی سازگاری نهائی 18 کلن صنوبر تاج باز در ایستگاه مهرگان و اسلام‌آباد غرب به‌منظور معرفی بهترین آنها. تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 14 (3): 192-179.
- همتی، ا. و مدیر رحمتی، ع.، 1381. گزارش بررسی سازگاری و میزان تولید چوب ارقام مختلف صنوبر در اراضی شرکت صنایع کاغذ غرب (کرمانشاه). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 8: 86-59.
- یوسفی، ب. و مدیر رحمتی، ع.، 1386. آزمایش سازگاری ارقام تاج‌باز صنوبر جهت معرفی مناسب‌ترین آنها به بخش اجرا در سنندج (مرحله اول). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 15(3): 267-253.
- Korhan, T., 2000. Sustainable development of poplar genetic sources in Turkey. 21st session of the international poplar commission, 181 p.
- Markovic, J. and Herpka, I., 1986. Poplars and Willows in Yugoslavia. Poplar research institute, Novi SadYugoslavia, 295 p.