2024-03-29T17:47:38Z
https://ijfpr.areeo.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10477
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
شناسنامه
2015
06
22
1
11
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_109654_cdc5e0b97f982921f695a23d0e68c75b.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
ارزیابی نمایه ها و نشانه های اجتماعی- اقتصادی در پایش طرح جنگلداری کلگچی لردگان
مجتبی
ایمانی راستابی
حمید
جلیلوند
مهدی
زندبصیری
در شرایط کنونی جهان که با شهرنشینی و صنعتیشدن بیسابقهای همراه است، حفاظت و مدیریت مناسب از جنگلها از اهمیت ویژهای برخوردار است. در چنین شرایطی توجه به مفهوم مدیریت پایدار جنگل بیشتر اهمیت مییابد. معیار و شاخص ابزاری برای تعریف، پایش و ارزیابی حرکت به سمت جنگلداری پایدار محسوب میشود. بهنظر میرسد پژوهشها در ایران در زمینه بررسی معیارها و شاخصهای مدیریت پایدار جنگل محدود بوده است. از اینرو در پژوهش پیشرو سعی شده است تا در سامان عرفی کلگچی استان چهارمحال و بختیاری، مجموعهای از نمایهها برای شاخصها تعریف شود. پژوهش کنونی طی چند مرحله و با استفاده از ابزار و روشهای مختلف انجام شد. در گام اول شاخصهای اجتماعی- اقتصادی فرآیند خاور نزدیک بهمنظور سازگاری با منطقه مورد بررسی طی پرسشنامههایی اولویتبندی شدند. برای بررسی دقیق اهمیت شاخصها، این شاخصها در پرسشنامه دیگری مقایسه زوجی شدند. در گام آخر، برای بررسی نمایهها، بررسی میدانی، نظرخواهی از مردم محلی، مصاحبه با کارشناسان و بررسی اسناد سازمانهای مرتبط با منطقه مورد بررسی انجام شد. نتایج نشان داد که از دیدگاه کارشناسان خبره و دستاندرکاران محلی، شاخصهای کاهش تعداد تجاوزات به جنگل، نرخ بهبود معاش مردم محلی، مشارکت جوامع محلی و تساوی حقوق، جوامع وابسته به جنگل (تعداد گروهها و زنان سازماندهیشده) و همکاری در زمینه توسعه کشاورزی بهعنوان شاخصهای کلیدی معیار کارکردها و شرایط اجتماعی- اقتصادی هستند.
اجتماعی- اقتصادی
پایش
شاخص
مدیریت پایدار جنگل
معیار
2015
06
22
199
208
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103004_d8ff6e482f12b4d2e5a6147c5de9d565.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
تغییرات رویشی صنوبر (Populus nigra) در حاشیه رودخانههای استان کرمانشاه
فرهاد
اسدی
فتحعلی
نوری
برزو
یوسفی
برای ارزیابی مقدار تولید چوب صنوبر در صنوبرکاریهای سنتی، محاسبه رویش سالانه این درختان ضروری است. در این پژوهش هشت توده صنوبرکاری از گونه Populus nigraدر مناطق مختلف حاشیه رودخانههای استان کرمانشاه انتخاب شدند. صدودو قطعهنمونه با مساحت متغیر بهصورت منظم- تصادفی تعیین شد و اندازهگیری صفات رویشی قطر و ارتفاع در آنها انجام شد. داده های به دستآمده با روش آماری تجزیهواریانس یکطرفه مورد بررسی و مقایسه میانگین ها قرار گرفتند. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک توده ها نیز اندازهگیری شد. بررسی همبستگی متغیرهای خاک نیز با استفاده از تجزیه به مؤلفه های اصلی انجام شد. نتایج نشان داد که ازنظر رویش حجمی، توده شماره شش با 38 مترمکعب در سال و در هکتار بهترین عملکرد و توده شماره چهار با 10/3 مترمکعب در سال و در هکتار کمترین رویش را داشتند. تفاوت در مقادیر رویش قطری و ارتفاعی توده ها نیز مشاهده شد. با بررسی ویژگیهای خاک تودهها مشخص شد که گرچه ارتباط معنی داری بین رویش و ویژگیهای خاک وجود ندارد، اما براساس نتایج به دست آمده از تجزیه به مؤلفه های اصلی، تفاوت معنی داری بین آنها مشاهده میشود. برای مثال از یکسو با کاهش مقادیر EC و و از سوی دیگر با افزایش مقادیر رس، ازت و کربن آلی شرایط رویش بهتر شده است. همچنین به دلیل فقدان تنوع ژنتیکی بین درختان مورد مطالعه، تأثیر عمیقتر روشهای کاشت و داشت (عملیات مدیریتی) در تولید چوب صنوبر نسبت به مؤلفه های ژنتیکی و ادافیکی مشخص شد.
توده های صنوبر
تنوع رویشی
تولید چوب
کرمانشاه
2015
06
22
209
221
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103005_d9bf23fbd6d946a3e4f6f459dfb42435.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
برآورد حجم پسماند چوبی درشت کف جنگل با استفاده از نمونهبرداری با احتمال به نسبت اندازه
سمیه
ایزدی
هرمز
سهرابی
روشهای مبتنی بر نمونه برداری با احتمال به نسبت اندازه جدیدترین و بهترین روشهای معرفیشده برای برآورد کمیت های مختلف پسماند چوبی درشت در سالهای اخیر هستند. این روشها هر قطعه پسماند چوبی درشت را با احتمال متناسب با پارامترهای مختلف (طول، مربع طول، حجم و غیره) انتخاب میکنند. در پژوهش پیشرو ضمن معرفی نمونه برداری با فاصله محدود و پروتوکلی از نمونه برداری با سطح ثابت (پروتوکل Sausage) که قطعات پسماند چوبی درشت را با احتمال متناسب با طول آنها انتخاب می کنند، دقت و صحت هر دو روش برای برآورد حجم پسماند چوبی درشت بررسی و مقایسه شد. برای این منظور در یک توده بهره بردارینشده، یک قطعه 250×250 متر به صورت صددرصد آماربرداری شد و نقشه قطعات به دست آمد، سپس با استفاده از بسته SampSurfدر محیط نرم افزار R روش های مورد بررسی شبیه سازی شد و دقت و صحت روش ها بررسی شد. برای بررسی دقت از شاخص درصد ضریب تغییرات و برای صحت از شاخص اریبی نسبی استفاده شد. نتایج نشان داد که هر دو روش مورد بررسی برای برآورد حجم پسماند چوبی درشت نااریب هستند (مقادیر اریبی برای شعاع و فاصله های مختلف کمتر از یک بود). ازنظر دقت، دقت نمونه برداری با سطح ثابت (پروتوکل Sausage) نسبت به نمونه برداری با فاصله محدود برای برآورد حجم پسماند چوبی درشت بیشتر بود. بنابراین با توجه به نتایج به دستآمده میتوان نمونه برداری با سطح ثابت (پروتوکل Sausage) را روشی مناسب ازنظر دقت و صحت برای برآورد حجم پسماند چوبی درشت در یک جنگل هیرکانی معرفی کرد.
اریبی
پروتوکل Sausage
نمونه برداری با سطح ثابت
نمونه برداری با فاصله محدود
2015
06
22
222
233
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103006_51af754afefa7b24bd0928b6ca6b1e12.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
تأثیر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر ویژگی های کمی دارمازو (Quercus infectoria Oliv.) در منطقه شینه استان لرستان
داریوش
مهدیفر
رضا
کرمیان
خسرو
ثاقب طالبی
مراد
سپهوند
این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک بر مشخصات کمی دارمازو (Quercus infectoria) انجام شد. 36 قطعهنمونه دایرهای شکل به مساحت 10 آر به صورت تصادفی در فرمهای مختلف زمین در منطقه مورد مطالعه انتخاب و مشخصههای کمی ازقبیل تعداد، ارتفاع، قطر برابر سینه و قطر تاج درختان در داخل هر یک از قطعاتنمونه اندازهگیری شد و در قالب طرح کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار برداشت شد. همچنین 36 پروفیل خاک در داخل قطعاتنمونه حفر شد. بررسی همبستگی بین مشخصات کمی درختان با عامل های خاکی با استفاده از رگرسیون خطی چندمتغیره به روش گامبهگام انجام شد. نتایج به دستآمده از تجزیهواریانس نشان داد که بین تیمارهای مختلف در سطح اطمینان 99 درصد اختلاف معنی دار وجود دارد. همچنین مقایسه میانگین مشخصات کمی و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک تیمارهای مختلف با استفاده از آزمون دانکن نشان داد که ازنظر تعداد درخت، ارتفاع، قطر برابر سینه، قطر تاج، عمق خاک، درصد رطوبت اشباع، درصد کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب و درصد شن و رس، درهها و دامنههای شمالی در وضعیت بهتری قرار دارند. ازنظر درصد مواد خنثیشونده، یالهای جنوبی بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادند. رابطه بین مشخصات کمی با عمق خاک، درصد رطوبت اشباع، درصد کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب از نوع همبستگی مثبت و معنیدار و با درصد مواد خنثیشونده همبستگی منفی و معنیدار بود. درمجموع میتوان گفت با افزایش عمق خاک، درصد رطوبت اشباع درصد کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل جذب، شرایط مطلوبتری برای رشد و افزایش صفات کمی دارمازو بهوجود آمده است و برعکس، افزایش درصد مواد خنثیشونده باعث کاهش ویژگیهای کمی دارمازو شده است، بنابراین میتوان چنین استنباط کرد که حضور و پراکنش درختان دارمازو در منطقه مورد مطالعه با ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک همبستگی دارد.
دارمازو
لرستان
نیاز رویشگاهی
ویژگیهای خاک
ویژگیهای کمی درختان
2015
06
22
234
245
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103007_abc468c6ab50266cbd669b7c50412c6f.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
نوسان های بین پایه ای و سالانه تولید بذر برودار (Quercus brantii Lindl.) در جنگل داربادام کرمانشاه
مهدی
پورهاشمی
مرتضی
پوررضا
یحیی
خداکرمی
پریسا
پناهی
تولید بذر در جنس بلوط بین پایه های مختلف و همچنین در سال های مختلف نوسان های زیادی دارد. در این پژوهش نوسان های بین پایه ای و سالانه تولید بذر برودار (Quercus brantii Lindl.) در جنگل پژوهشی داربادام استان کرمانشاه به مدت سه سال (1388 تا 1390) پایش شد. چهل درخت نمونه با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی با مونهبندی انتخاب و متغیرهای کمی آنها اندازه گیری شد. در ابتدای شهریورماه با استفاده از روش شمارش تاجی، شمار بذر آنها مشخص شد و برای انجام مقایسات مربوط به تولید بذر، متغیر تراکم بذر (شمار بذر در یک مترمربع سطح تاج) نیز محاسبه شد. تحلیل آماری داده ها بیانگر نوسان های زیاد تولید بذر بین درختان مختلف و همچنین بین سه سال مورد مطالعه بود. درحالیکه در یک سال مشخص برخی درختان اصلاً بذری تولید نکرده بودند، برخی پایه ها تراکم بذری بیشتر از 40 داشتند. نامناسبترین شرایط بذردهی مربوط به سال 1388 (میانگین تراکم بذر 1/6) بود. بهترین بذردهی (میانگین تراکم بذر 10/7) نیز در سال 1389 اتفاق افتاد. در سال های 1388 و 1390 ازنظر میانگین تراکم بذر بین طبقه های قطری مختلف درختان برودار، اختلاف معنی داری وجود نداشت، اما در سال 1389 اختلاف در سطح اطمینان 95 درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین تراکم بذر طبقه های قطری مشابه بین سه سال نیز نشان داد که فقط در طبقه های قطری میانی اختلاف معنی دار در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. درمجموع، نتایج پژوهش پیش رو تأثیرگذاری سرشت ذاتی گونه و همچنین زمان (سال بذردهی) را بر تولید بذر گونه برودار تأیید کرد.
بذر بلوط
تراکم بذر
شمار بذر
شمارش تاجی
2015
06
22
246
255
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103009_6bea2c8719a3507a71f7fc7cff9fd234.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
تأثیر سطوح مختلف آمیختگی توسکا و صنوبر بر جمعیت فرانکیا در خاک
احسان
کهنه
امیر
لکزیان
علیرضا
آستارایی
کاظم
خاوازی
امروزه از کاشت مخلوط درختان تثبیتکننده نیتروژن برای تأمین نیاز عناصر غذایی صنوبرکاریها استفاده میشود، اما این امر می تواند با کاهش تعداد گیاه میزبان در هکتار بر جمعیت فرانکیای خاک تأثیر منفی داشته باشد. برای مطالعه تأثیر سطوح مختلف آمیختگی توسکا با صنوبر بر جمعیت فرانکیا در خاک، آزمایشی در قالب آماری بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار شامل نسبتهای 100، 70، 50 و 30 درصد آمیختگی صنوبر Populus deltoides 77/51 با توسکای ییلاقی (Aluns subcordata) با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته انجام شد. جمعیت فرانکیا در خاک به روش بیشترین تعداد محتمل (MPN) و میزبانی نهال های توسکای ییلاقی تعیین شد. نتایج نشان داد که توسکا در سطوح مختلف آمیختگی باعث افزایش رشد ارتفاعی و قطری صنوبرها، بهبود وضعیت عناصر غذایی، کربن آلی و pH خاک و افزایش غلظت نیتروژن و پتاسیم در برگهای صنوبر نسبت به تیمار خالص صنوبر شده است. همچنین نتایج جمعیت فرانکیا نشان داد که خاک تیمارهای مختلف با یکدیگر ازنظر آماری تفاوت معنیداری داشتند. بیشترین و کمترین جمعیت، 49/17 و 0/89 عدد در گرم خاک، بهترتیب در تیمارهای توسکا و صنوبر خالص مشاهده شد. جمعیت فرانکیا با ارتفاع درخت توسکا، مقادیر فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک همبستگی منفی معنی دار داشت، اما با قطر درخت توسکا، pH خاک و عناصر غذایی برگ رابطه مثبت و معنی داری را نشان داد. نتایج پژوهش پیشرو نشان داد که فرانکیا در رشد و تأمین عناصر غذایی مورد نیاز درختان مؤثر بوده است و کشت مخلوط نسبت به کشت خالص صنوبر باعث افزایش جمعیت فرانکیا شده است.
توسکای ییلاقی
صنوبر دلتوئیدس
فرانکیا
کشت مخلوط
گره زایی
2015
06
22
256
268
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103010_99d58f7f5db853a30907dd4435d3bd5d.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
شناسایی گونه های درختی پلت و ممرز با استفاده از مشخصه های هندسی و آماری بهدستآمده از داده های لیدار هوایی
رمضانعلی
خرمی
علی اصغر
درویش صفت
مسعود
طبری کوچکسرایی
شعبان
شتایی جویباری
در این پژوهش امکان استفاده از مشخصه های هندسی و آماری بهدستآمده از داده های لیدار برای شناسایی پایه های درختی پلت (Acer velutinum) و ممرز (Carpinus betulus) در سری یک جنگل آموزشی- پژوهشی شصت کلاته گرگان بررسی شد. برای این منظور داده های لیدار درختان نمونه از کل ابر نقاط لیزر منطقه مورد مطالعه با استفاده از مختصات مرکز تنه و قطر تاج (برداشت شده در زمین) جداسازی شد. در عملیات میدانی، 80 پایه درختی از دو گونه پلت و ممرز که در آشکوب چیره واقع بودند و یا تداخل تاجی با پایه های مجاور نداشتند، به عنوان درختان نمونه انتخاب شدند. ارتفاع درختان نمونه با استفاده از دستگاه Vertex IV و شعاع تاج آنها در چهار جهت جغرافیایی به کمک فاصله یاب لیزری Leica Disto اندازه گیری شد و موقعیت مرکز آنها با استفاده از سیستم موقعیت یاب جهانی تفاضلی (DGPS) و نیز به روش فاصله و آزیموت با استفاده از دوربین توتال استیشن برداشت شد. ویژگیهای مختلف آماری و هندسی از داده های لیدار درختان نمونه استخراج و برای تفکیک گونه پایه های درختی در تابع تحلیل تشخیص مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که متغیرهای انحرافمعیار ارتفاعی نقاط لیزر در بالای 0/8 ارتفاع درخت و شیب تاج بهترین ترکیب متغیرها بودند که با صحت کلی 80/3 درصد دو گونه را از یکدیگر تفکیک کردند. این درحالی است که میانگین این دو ویژگی در ممرز بیشتر از پلت بود. به طور کلی، از یافته های پژوهش استنتاج میشود که مشخصه های هندسی و آماری بهدستآمده ازداده های لیدار نقش مهمی در شناسایی این دو گونه دارند.
پلت
تابع تحلیل تشخیص
شناسایی گونههای درختی
لیدار
ممرز
2015
06
22
269
278
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103011_aac7d2f1620b9324bffb76d553cc84d9.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
ارتباط بین پوشش گیاهی و عامل های فیزیوگرافی در جنگل کران رودی درهخان در جنوب ارومیه
مریم
محمودی
الیاس
رمضانی
جواد
اسحاقی راد
مهناز
حیدری ریکان
این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین پوشش گیاهی با عامل های فیزیوگرافی و تعیین گونه های معرف در گروههای اکولوژیک، در جنگل کرانرودی دره خان در جنوب ارومیه انجام شد. برای تعیین سطح قطعه نمونه از روش سطح حداقل استفاده شد. براین اساس سطح 400 مترمربعی برای پوشش درختی و درختچه ای و 100 مترمربعی برای پوشش علفی به دست آمد. سیودو قطعه نمونه برای گیاهان چوبی و 50 قطعه نمونه برای پوشش علفی به روش خط نمونه در فاصله های صفر، 20، 50، 100 و 200 متری رودخانه دره خان و عمود بر محور اصلی آن در دو طرف پیاده شد و گونه های گیاهی آن شناسایی و درصد پوشش گیاهی در هر قطعهنمونه با استفاده از مقیاس براون- بلانکه برآورد شد. برای تعیین گروه های اکولوژیک و گونه های معرف از تجزیهوتحلیل خوشه ای و تجزیهوتحلیل گونه های معرف و برای تجزیه و تحلیل ارتباط بین پوشش گیاهی با عامل های فیزیوگرافی از روش NMS استفاده شد. براساس تجزیه و تحلیل خوشه ای، گیاهان علفی منطقه در سه گروه اکولوژیک دامنه شمالی، دامنه جنوبی و کنار رودخانه ای قرار گرفتند. نتایج آنالیز NMS نشان داد که شیب و ارتفاع از سطح دریا از مهمترین عامل های تأثیرگذار بر پراکنش گونه های علفی در اکوسیستم دره خان هستند. از گونه های معرف دامنه شمالی، Astragalus persicus، Echinops bithynicus و Silene marschallii، دامنه جنوبی، Salvia multicaulis، Onosma sericeum وAristolochia bottae و کنار رودخانه ای،Colchicum szovitsii ، Galium spurium و Pimpinella anthriscoides را می توان نام برد. گونه های چوبی نیز در دو گروه اکولوژیک کنار رودخانه ای (Juglans regia و Pyrus syriaca) و دور از رودخانه (Cerasus microcarpa و Pistacia atlantica) قرار گرفتند.
تجزیه و تحلیل خوشه ای
جنگل کران رودی
رسته بندی تجزیه و تحلیل چندبعدی غیرمتریک
گروه های اکولوژیک
گونههای معرف
2015
06
22
279
293
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103013_8cb34c1f0db56be1ffbcadb576b53c2a.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
تحلیل الگوی مکانی و رقابت درونگونه ای در تیپ خالص بلندمازو (Quercus castaneifolia C.A.Mey.) با استفاده از آماره O- ring (مطالعه موردی: جنگل شاهد نکا)
فریده
امیدوار حسینی
رضا
اخوان
هادی
کیادلیری
اسداله
متاجی
الگوی مکانی درختان در مراحل مختلف زندگی دادههای مهمی در رابطه با فرآیندهایی که تجدید حیات و توالی جنگل را هدایت میکنند، در اختیار قرار می دهد. رقابت از عامل های تأثیرگذار بر ساختار جنگل است. شناخت رقابت در جنگل بهویژه هنگامی اهمیت دارد که هدف از مدیریت جنگل، تقلید از پویایی بوم نظامهای طبیعی باشد. برای این منظور یک پارسل مدیریتنشده به مساحت 26 هکتار در منطقه نکا انتخاب شد و کلیه درختان بلندمازو با قطر برابر سینه بیشتر از 7/5 سانتیمتر مورد اندازهگیری قطر قرار گرفتند و مختصات دکارتی آنها تعیین شد. سپس درختان اندازهگیریشده براساس قطر برابر سینه به چهار طبقه کمقطر، میانقطر، قطور و خیلی قطور تقسیم شدند. بررسی الگوی مکانی و رقابت درونگونهای بلندمازو به ترتیب با توابع تک متغیره و دومتغیره آماره او- رینگ (O- ring) انجام شد. نتایج نشان داد که الگوی مکانی درختان بهدلیل سنگین بودن بذر بلندمازو و فراوانی زیاد درختان جوان، در فاصلههای کوتاه خوشهای و سپس با بزرگ شدن مقیاس بررسی تصادفی میشود. همچنین مشخص شد که درختان بلندمازو دارای اثرات رقابتی مثبت و منفی متفاوتی در طبقههای مختلف قطری نسبت به هم هستند که در فاصله های متفاوتی با توجه به اندازه درختان اتفاق میافتد که متأثر از نورپسندی، محدودیت پراکنش بذر و رقابت درونگونهای این گونه است. با توجه به اینکه پراکنش بلندمازو از الگوی تصادفی پیروی کرده است، بنابراین دخالتهای جنگلشناسی باید علاوهبر ملاحظه سایر عامل های مؤثر در نشانهگذاری، بهگونه ای باشد که برداشت فقط بهصورت پایه ای و تصادفی انجام شود و توده بهسمت الگوی تصادفی سوق داده شود.
آماره O- ring
الگوی مکانی
بلندمازو
توده دستنخورده
رقابت درون گونه ای
2015
06
22
294
306
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103014_4c726472f420a710657e3565b1ac8314.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
بررسی نقش محصولات غیرچوبی جنگل در کاهش فقر جوامع محلی جنگلهای زاگرس شمالی (تحلیل میدان نیروی چالشهای موجود)
جلال
هناره خلیانی
منوچهر
نمیرانیان
وحید
خدایی تهرانی
محسن
جوانمیری پور
محصولات غیرچوبی جنگل نقش بسیار مهمی در حمایت از معیشت خانوار و امنیت غذایی جوامع ایفا میکنند. معیشت جوامع روستایی ساکن در جنگلهای زاگرس شمالی بهدلیل فقدان عرصههای تولیدی و اقتصادی به میزان زیادی وابسته به جنگل است. این مطالعه در سه روستای جنگلی شهرستان بانه استان کردستان برای بررسی مشکلات و چالشهای بهرهبرداری محصولات غیرچوبی جنگل توسط ارزیابی مشارکتی منابع طبیعی انجام شد. در این تحقیق از تحلیل میدان نیرو به عنوان چارچوب نظری استفاده شد. همچنین از پرسشنامه، مصاحبهها، بحث گروهی و طوفان اندیشه برای جمعآوری اطلاعات در زمینه میزان و نحوه برداشت محصولات استفاده شد. برآورد ارزش علوفه درختی از طریق روش هزینه جایگزین و ارزش سایر محصولات برداشتی از طریق روش مستقیم و قیمتهای بازاری برآورد شد. برپایه نتایج، متوسط درآمد سالانه هر خانوار از محل برداشت محصولات علوفه درختی، هیزم، گز درختی (گزو)، گال مازوج و بذر بلوط حدود 8510000 ریال بود. بیشتر از 50 درصد این میزان درآمد در اقتصاد معیشتی به مصرف می رسد و بقیه درآمد از محل فروش محصولات به دست میآید. مهمترین مشکلات و راهکارها در زمینه بهرهبردای محصولات غیرچوبی از دید بهرهبرداران محلی عبارتند از کمبود مقررات اداری برای حمایت از بهرهبرداران محلی، خشکسالی، تخریب جنگل، عدم وجود شبکههای بازاریابی و چرای بیش از حد دام. برای مقابله با این مشکلات، اثربخشترین اقدامات در چارچوب مدیریت تلفیقی منابع طبیعی، تقویت تشکلهای بهرهبرداری جنگلنشینان، توسعه شرایط بازاریابی و فروش، توسعه کارگاههای کوچک و صنایع تبدیل و فرآوری در منطقه و ساماندهی پروانههای بهرهبرداری است.
ارزیابی مشارکتی
تحلیل میدان نیرو
زاگرس شمالی
فقر
محصولات غیرچوبی
2015
06
22
307
319
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103015_caffe82bf0bb0b4be2a87b95fc362e75.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
برآورد هزینه و میزان تولید در ساخت جاده جنگلی با استفاده از ترکیب ماشینهای بیل مکانیکی و بلدوزر (مطالعه موردی: سری لیاشی سرا استان گیلان)
کیوان
حسین پور اصلی
رامین
نقدی
مهرداد
نیکوی
در عملیات جادهسازی جنگل استفاده از ماشینآلاتی همچون بیلمکانیکی و بلدوزر بسیار متداول است و هزینه ساعتی این ماشینآلات سهم عمدهای از هزینههای هر پروژه جادهسازی را بهخود اختصاص میدهد، بنابراین برآورد میزان تولید و هزینههای هر واحد تولید دستگاه یک اهرم قوی برای مدیریت مناسب و استفاده بهینه از ماشینآلات است. در سری لیاشیسرا واقع در حوضه 27 املش در عملیات جادهسازی بهدلیل ملاحظات اقتصادی و محیط زیستی، دو ماشین بیلمکانیکی و بلدوزر استفاده شد. ابتدا شروع عملیات خاکبرداری با بیل مکانیکی آغاز شد و قسمت عمده کار عملیات خاکی با این ماشین انجام شد، سپس در مرحله پایانی برای تسطیح شیب و آماده کردن بستر برای شنریزی از بلدوزر استفاده شد. اجزای کار روزانه عملیات خاکی شامل زمان مفید و غیرمفید، تأخیرهای فنی، اجرایی و شخصی در طبقههای شیب مختلف زمانسنجی شد. نتایج نشان داد که متوسط مقدار تولید بیلمکانیکی و بلدوزر در طبقههای شیب 10 تا30، 30 تا50 و 50 تا70 درصد بهترتیب 23/71، 49/61 و 18/87 مترمکعب در ساعت و 31/13، 87/20 و 28/12 متر طولی در ساعت است. هزینه تولید این دو ماشین در ساعت کار مفید 8267 ریال در مترمکعب و 39325 ریال در متر بهدست آمد.
بلدوزر
بیل مکانیکی
جاده جنگلی
زمانسنجی
2015
06
22
320
331
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103016_d4821f09b89e1eafd3a5c74aa141b3ef.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
تأثیر ایجاد روشنه بر فعالیت آنزیم های خاک در یک جنگل راش شرقی
سمیرا
طاعتی
رامین
رحمانی
خسرو
ثاقب طالبی
محمد
متینی زاده
هاشم
حبشی
بهدنبال ایجاد آشفتگی در سطح تاج پوشش و تغییر مقدار نور رسیده به کف جنگل ازنظر کمیت (شدت نور) و کیفیت (نور مؤثر بر فتوسنتز)، روشنهها بهوجود میآیند. این پژوهش در روشنه های طبیعی قطعه شاهد لنگا در کلاردشت با هدف تعیین میزان تغییرات بر فعالیت دو آنزیم دهیدروژناز و اوره آز انجام شد. در جنگل مورد مطالعه 14 روشنه در چهار طبقه مساحت (کمتر از 200 مترمربع، 200 تا 300 مترمربع، 300 تا 400 مترمربع و بیشتر از 400 مترمربع) و چهار طبقه شدت نور نسبی (کمتر از هشت درصد، هشت تا 17درصد، 17 تا 25 درصد و بیشتر از 25 درصد) انتخاب شد. نمونه برداری از خاک در عمق صفر تا 20 سانتیمتری در مرکز روشنه ها انجام شد. فعالیت آنزیم دهیدروژناز و اوره آز با استفاده از واکنش با سوبسترا و با اسپکتروفتومتر سنجش شد. نتایج نشان داد که میزان فعالیت آنزیم دهیدروژناز در طبقه های مختلف اندازه روشنه و شدت نور نسبی بهطور معنی داری متفاوت است و بیشترین مقدار فعالیت آنزیم دهیدروژناز در روشنه های با اندازه بزرگ (300 تا 400 مترمربع) و در شدت نور کم (کمتر از هشت درصد) مشاهده شد. آنزیم اوره آز تفاوت معنی داری را در طبقه های مختلف اندازه روشنه و شدت نور نسبی نشان نداد. از سوی دیگر، رطوبت نسبی در طبقه های مختلف اندازه روشنه و شدت نور نسبی معنی دار شد، اما ماده آلی و نیتروژن تفاوت معنی داری را نشان ندادند.
اوره آز
دهیدروژناز
روشنه
فعالیت آنزیمی
کیفیت خاک
نور
2015
06
22
332
341
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103017_433dc007bc5aba4698662ccac7cf7f26.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
برآورد تولید و ارزش اقتصادی بذر بادام وامچک در رویشگاه کره بس استان چهارمحال و بختیاری
راضیه
شریف پور لاتونی
علی
جعفری
حسن
جهانبازی گوجانی
یوسف
عسکری
یکی از مهمترین گونه های درختچه ای زاگرس که دارای ارزش بهره برداری به عنوان محصول فرعی می باشد، وامچک (Amygdalus arabica Olivier) است. پژوهش پیشرو در جنگل های منطقه کره بس چهارمحال و بختیاری با نمونه برداری از پایه های سالم با بذردهی کافی در هشت طبقه قطری تاج از نیم تا چهار متر و بهصورت تصادفی انجام شد. برای بررسی اثر جهت جغرافیایی بر تولید بذر، نمونه ها از دو جهت اصلی رویشگاه یعنی شمالی و جنوبی بهطور جداگانه جمع آوری شدند. در هر طبقه قطری تعداد پنج اصله درختچه انتخاب شد و ضمن ثبت ویژگیهای کمی و کیفی شامل دو قطر عمود بر هم تاج، ارتفاع، تعداد جست و قطر قطورترین جست در محل بن، تمامی بذر تولیدی جمعآوری و برای اندازه گیری شاخص های اندازه و وزن بذر به آزمایشگاه منتقل شد. پس از آزمون نرمال بودن داده ها، برای تجزیهوتحلیل دادهها شامل ویژگیهای رویشی درختچه، میزان تولید و اندازه بذر و رابطه بین جهت جغرافیایی و طبقه قطری تاج از تجزیهواریانس داده ها با نرم افزار آماری SAS استفاده شد و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج نشان داد که رابطه طبقه قطری تاج با قطر قطورترین جست، ارتفاع درخت و میزان تولید بذر در سطح اطمینان 99 درصد معنی دار است. پتانسیل تولید بذر بادام در کل رویشگاه 12/4 تن در سال برآورد شد. درمجموع میتوان گفت درآمد بهدستآمده از تولید بذر می تواند نقش مؤثری در امرار معاش افراد محلی داشته باشد.
جهت جغرافیایی
چهارمحال و بختیاری
محصول فرعی
وامچک
2015
06
22
342
353
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103018_05c55f9aa2a2c28d244150be2d4b4e3c.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
ارزیابی کنش های متقابل درون گونه ای درختچه های اشنان (Seidlitzia rosmarinus) در مناطق خشک با استفاده از تحلیل الگوی نقطه ای (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده قهی استان اصفهان)
سیدیوسف
عرفانی فرد
الهه
خسروی
تحلیل توزیع مکانی گیاهان چوبی در مناطق خشک و نیم هخشک، کنشهای متقابل آنها و چگونگی تأثیرشان بر یکدیگر را توضیح میدهد. این پژوهش با هدف ارزیابی کنش های متقابل درون گونه ای درختچه های اشنان (Seidlitzia rosmarinus) در مناطق خشک مرکزی ایران با استفاده از آماره های اختصاری مختلف (تابع همبستگی جفتی g(r)، تابع O-ring O(r)، تابع توزیع نزدیکترین همسایه D(r)، تابع توزیع تماس کرویHs(r) و تابع همبستگی نشاندار kmm(r)) انجام شد. یک قطعه نمونه با ابعاد 160 × 160 متر که به طور خالص پوشیده از اشنان بود، در منطقه حفاظتشده قهی استان اصفهان انتخاب شد. نقشه نقطه ای تمام 989 درختچه اشنان با استفاده از سامانه موقعیت یاب جهانی تفاضلی سهفرکانسه تریمبل R8 با دقت سه میلی متر ± 0/1 پی پی ام تهیه شد. مقایسه با فرآیند پوآسون ناهمگن نشان داد که الگوی مشاهده شده درختچه ها دارای ناهمگنی مکانی معنی دار (در سطح اطمینان 95 درصد) بود. نتایج g(r) و O(r) نشاندهنده تجمع معنی دار (در سطح اطمینان 95 درصد) درختچه های اشنان تا فاصله سه متر در کنار یکدیگر بود. نتایج D(r) و Hs(r) نیز نشان داد که بیشترین فاصله تا نزدیکترین درختچه شش متر بود و توزیع اندازه فضاهای خالی تا این مقیاس به طور معنی داری با توزیع تصادفی تفاوت داشت. درنهایت، kmm(r) برای ارتفاع، قطر متوسط تاج و مساحت تاج همبستگی مثبت ویژگی های زیست سنجی اشنان ها را نشان داد. به طور کلی، نتیجه گیری شد که در منطقه مورد مطالعه بین پایه های گروهی اشنان یک کنش متقابل مثبت وجود دارد که با توجه به اثر تسهیل کنندگی درون گونه ای آنها بر یکدیگر در کنار هم تجمع کرده اند.
اشنان
تابع O-ring
تابع توزیع تماس کروی
تابع توزیع نزدیکترین همسایه
تابع همبستگی نشان دار
منطقه حفاظت شده قهی
2015
06
22
354
367
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103019_b7a169819387c335cd41906e71996521.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
مقایسه ویژگی های مورفولوژیکی و شیمیایی میوه بنه (Pistacia atlantica) در دو رویشگاه الگویی استان کردستان
بایزید
یوسفی
پژوهش پیشرو با هدف ارزیابی برخی صفات مهم میوه بنه (Pistacia atlantica) دردو رویشگاه استان کردستان شامل مازوانبند (بانه) و دزلی (مریوان) در سال 1387 اجرا شد. در هر رویشگاه تعداد 30 پایه ماده انتخاب و شمارهگذاری شد و موقعیت آنها ثبت شد. در انتهای مهرماه از هر درخت 10 نمونه 200 گرمی میوه رسیده برداشت شد و صفات مورد نظر بر روی آنها اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین دو رویشگاه ازنظر تمام صفات مورد بررسی و همچنین بین پایه های بنه درون رویشگاه ازنظر تمام صفات بهاستثنای اندازه میوه اختلاف معنی داری (01/0p≤) وجود داشت. میانگین کل صفات قطر برابر سینه درختان بنه 69/7 سانتی متر، درصد میوه پوک در خوشه 20/83 درصد، متوسط طول و عرض میوه بهترتیب 5/41 و 6/33 میلی متر، اندازه میوه (عرض در طول میوه) معادل 34/48 میلی مترمربع، متوسط وزن میوه کامل، میوه پوک، بذر و دانه بهترتیب 2/15، 1/46، 1/47 و 0/51 گرم، نسبت وزن دانه به وزن میوه برابر 0/24 و درصد روغن میوه معادل 26/86 درصد بود. میانگین تمام صفات مورد بررسی بهاستثنای قطر درختان و درصد روغن میوه در بانه بیشتر از مریوان بود. نتیجه تجزیه رگرسیون درصد روغن میوه بر سایر صفات نشان داد که ضریب رگرسیون درصد روغن میوه بر صفات وزن بذر و دانه مثبت و بسیار معنیدار (01/0p≤)، بر صفات درصد میوه پوک در خوشه و وزن میوه پوک منفی و بسیار معنی دار (01/0p≤) و بر نسبت وزن دانه به میوه مثبت و معنی دار (05/0p≤) بود ، اما بر سایر صفات غیرمعنی دار بود. بنابراین میتوان با گزینش پایه های بنه با صفات متوسط وزن میوه کامل، بذر، دانه و نسبت وزن دانه به میوه ببیشتر، نسبت به بهبود صفت درصد روغن میوه بنه اقدام کرد.
بنه
عملکرد روغن
کردستان
ویژگیهای میوه
2015
06
22
368
378
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103020_c1954927fe6eac66b01a8c9b1d1eaa5a.pdf
تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
ijfpr
1735-0883
1735-0883
1394
23
2
تأثیر تبدیل مرتع به جنگل دست کاشت بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک
هما
ابراهیمی
کامران
چپی
لقمان
قهرمانی
مسعود
داوری
تبدیل مرتع به جنگل دست کاشت ویژگیهای خاک را تحتتأثیر قرار میدهد. در پژوهش پیشرو بهمنظور بررسی اثر تبدیل مرتع به جنگل دستکاشت بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک، یک منطقه مرتعی و دو منطقه جنگلکاریشده با تراکم درختی زیاد (445 اصله در هکتار) و متوسط (262 اصله در هکتار) با شرایط فیزیوگرافی مشابه در جنگلهای دست کاشت حسن آباد سنندج انتخاب شدند. برای بررسی ویژگیهای فیزیکی خاک ازجمله درصد رطوبت خاک و جرم مخصوص ظاهری خاک، هر دو هفته یکبار از 23 اسفند 1391 تا 21 مرداد 1392 در سه نقطه از هر منطقه نمونه هایی برداشت شد. همچنین آزمایش شدت نفوذپذیری با استفاده از استوانه های مضاعف در سه نقطه در هر منطقه طی یک تکرار انجام شد. هدایت هیدرولیکی اشباع با استفاده از آزمایش نفوذپذیری خاک مورد محاسبه قرار گرفت. نمونه های خاک برای تعیین ویژگیهای شیمیایی خاک مانند اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد کربن آلی خاک، فسفر قابل جذب و نیتروژن کل خاک بهطور ماهانه از سه نقطه در هر منطقه از عمق صفر تا 20 سانتی متری خاک به صورت کامل تصادفی در شش تکرار برداشت شدند. نتایج تجزیهوتحلیل داده ها نشان داد که جنگلکاری بر ویژگیهای فیزیکی خاک اثر معنی داری گذاشته و موجب بهبود آن شده است، به نحوی که مقدار درصد رطوبت خاک در برخی زمان های اندازه گیریشده از سال در دو منطقه جنگلکاری شده نسبت به منطقه مرتعی بیشتر بود. با توجه به یکسان بودن شرایط فیزیوگرافی مناطق مورد مطالعه، کاربری های که دارای پوشش گیاهی متراکم تری بودند، دامنه نفوذ و هدایت هیدرولیکی اشباع در آنها بیشتر بود. همچنین نتایج نشان داد که جنگلکاری بر برخی ویژگیهای شیمیایی خاک اثر مشخص و معنی داری نگذاشته است، درصورتی که در رابطه با درصد کربن آلی، نیتروژن کل و مقدار فسفر قابل جذب خاک، اثرگذاری معنی دار بود.
جنگل دست کاشت
حسن آباد
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک
سنندج
مرتع
2015
06
22
379
391
https://ijfpr.areeo.ac.ir/article_103021_5ce108b657b9fa35a1c9bd4ef79d2d0d.pdf